Typy kolagenu – jakie są ich rodzaje, za co odpowiadają i jaki typ wybrać?

Jeszcze 50 lat temu znany był tylko jeden typ kolagenu, a obecnie jest ich… 29. Każdy z nich pełni inną funkcję w organizmie, ale na szczęście nie musisz się w tej kwestii „rozdrabniać” – dla Ciebie najistotniejsze są trzy z nich. Z tego artykułu dowiesz się, jakie to typy, gdzie się znajdują, za co odpowiadają i który z nich jest w Twoim typie – czyli będzie najlepszy do suplementacji na potrzeby Twojego organizmu.

Typy kolagenów

Białko kolagenowe ma złożoną strukturę i funkcje. Do dziś naukowcy zidentyfikowali 29 typów kolagenu, ale niewykluczone, że w przyszłości odkryją kolejne ^[1,2]. Typy te różnią się między sobą m.in. strukturą, ilością, umiejscowieniem w organizmie czy zdolnością do tworzenia włókien kolagenowych. Typy kolagenów oznaczane są cyframi rzymskimi. Pięć najliczniej występujących typów kolagenu w organizmie człowieka to typy I–V. W suplementach diety znajdziesz najczęściej typy I–III, ponieważ to one odgrywają kluczową rolę w różnych tkankach i strukturach Twojego ciała.

To ciekawe:

Najstarszy zidentyfikowany do tej pory kolagen znaleziono w tkance miękkiej skamieniałej kości Tyrannosaurus rex sprzed 68 milionów lat ^[3].

Kolagen typu I

Kolagen typu I stanowi aż 90% całkowitego kolagenu w organizmie i jest to najmocniejszy typ kolagenu. Dosłownie, ponieważ per gram, kolagen typu I jest mocniejszy od stali ^[4].

Ten typ najliczniej występuje w skórze, więzadłach, ścięgnach, kościach i zębach ^[5]. Nieco mniej jest go w błonach mięśniowych, naczyniach krwionośnych i rogówce oka. Typ I jest istotnym budulcem skóry, który wpływa na jej elastyczność i jędrność, ale także zapewnia wytrzymałość tkanek organizmu.

Po 20. roku życia maleje naturalna produkcja kolagenu w organizmie i pierwsze objawy tego procesu widać na skórze ^[6]. Gdy kolagenu typu I jest zbyt mało, przede wszystkim wpływa to na stan skóry – staje się wiotka, traci elastyczność, pojawiają się zmarszczki oraz linie mimiczne. Kolagen typu I to popularny składnik suplementów diety nakierowanych na poprawę jędrności skóry, zmniejszenie widoczności cellulitu oraz redukcji drobnych zmarszczek.

Czy wiesz, że…

Po 20. roku życia rocznie tracisz 1–1,5% kolagenu? U kobiet degradacja „białka młodości” przyspiesza po menopauzie ^[7].

Kolagen typu II

Typ II stanowi 50% wszystkich białek i nawet 90% chrząstki stawowej ^[8]. Ten typ kolagenu odpowiada za wytrzymałość, elastyczność oraz zdolność do wytrzymywania tarcia i nacisków podczas ruchu. Stawy nie mają z nami lekko, dlatego gdy wraz z wiekiem ubywa kolagenu w organizmie, mogą pojawić się ograniczenia w ruchu oraz bóle i sztywność stawów.

Badania kliniczne wykazały, że suplementowany kolagen może gromadzić się w chrząstce stawowej i stymulować tkanki do jego dalszego wytwarzania ^[9,10].

Niesamowita chrząstka

Chrząstka stawowa jest wielokrotnie gładsza od szkła i ma bardzo niski czynnik tarcia. Nie jest krucha i nie ulega pęknięciom pod naciskiem ^[11].

Kolagen typu III

Kolagen typu III to drugi najobficiej (5–20%) występujący typ kolagenu w organizmie. Stanowi około 15% kolagenu w skórze i znajduje się także w mięśniach, naczyniach krwionośnych, płucach i wątrobie. Kolagen typu III „współpracuje” z typem I i jest ważny w procesie gojenia ran, regeneracji tkanek i krzepnięcia krwi. Ten duet odpowiada za strukturalne wsparcie i integralność tkanek w organizmie ^[12].

Starzenie się skóry jest spowodowane coraz mniejszą gęstością kolagenu i grubością skóry, a także zmniejszoną syntezą i wymianą ważnych białek strukturalnych. Połączenie kolagenów typu I i III jest popularnym składnikiem suplementów diety z kategorii beauty – mają za zadanie spłycić drobne zmarszczki, ujędrnić skórę i poprawić jej elastyczność. Co najważniejsze – wiele badań klinicznych potwierdza ten korzystny wpływ na młody wygląd skóry ^[13].

Kolagen – wytrzymałe białko

Kolagen jest stabilnym białkiem o okresie półtrwania 15 lat. Oznacza to, że po upływie 15 lat połowa kolagenu ulegnie rozpadowi. Kolagen jest zatem predysponowany do długotrwałego stresu komórkowego ^[14].

Jaki kolagen kupić?

Kolagen typu I, II i III to trzy najpopularniejsze typy stosowane w suplementach diety. Tak naprawdę suplementacja każdego z tych typów kolagenu uzupełni brakujące białko młodości w Twoim organizmie.

Niektóre badania kliniczne wskazują jednak, że możesz wybierać między typami kolagenu w zależności od oczekiwań:

• Jeśli chcesz poprawić kondycję i wygląd skóry, zredukować zmarszczki i inne oznaki starzenia skóry czy zmniejszyć widoczność cellulitu – wybierz kolagen typu I.
• Jeśli zależy Ci na wzmocnieniu układu ruchu czy poprawie mobilności w stawach – pomocny będzie kolagen typu II.
• Jeśli chcesz po prostu uzupełnić kolagen w organizmie, to kolagen typu I, jako najobficiej występujący typ w organizmie (nawet 90%) i „współpracujący” z nim kolagen typu III, wydają się być najbardziej uniwersalne w tym przypadku.

Kolagen UC-II – kolagen typu II na stawy

Kolagen UC-II® to popularna opatentowana formuła kolagenu dedykowana wsparciu stawów i układu ruchu. Zawiera niezdenaturowaną formę kolagenu typu II otrzymywaną z chrząstki kurczaka. W badaniach klinicznych taka forma kolagenu okazała się skuteczniejsza we wspieraniu zdrowia stawów niż jego postać zdenaturowana ^[15].

W innym badaniu z udziałem osób z chorobą zwyrodnieniową stawów wyniki wykazały, że codzienna suplementacja 40 mg kolagenu UC-II® poprawiła funkcjonowanie stawów, ich ruchomość i elastyczność w porównaniu z placebo i 2700 mg glukozaminy + chondroityny – popularnych składnikach na stawy ^[16].

Kolagen UC-II® jest polecany dla osób, które:

• chcą zadbać o układ ruchu,
• są aktywne fizycznie i narażają stawy na przeciążenia.

Znajdź swój typ

Kolagen to wciąż nie do końca poznane białko – być może za rok okaże się, że odkryto jego nowe typy. Jednak podstawa pozostanie niezmienna i najważniejsze rodzaje kolagenów to typ I, II i III – które są najobficiej występującymi typami kolagenu w Twoim ciele. Wybierając suplement diety z kolagenem, zwracaj uwagę na to, czy producent dzieli się szczegółową informacją o źródle kolagenu i typie – abyś stosował kolagen świadomie i wiedział, co dostarczasz swojemu organizmowi.

[1] Shenoy, M., Abdul, N. S., Qamar, Z., Bahri, B. M. A., Ghalayini, K. Z. K. A., Kakti, A., (2022). Collagen Structure, Synthesis, and Its Applications: A Systematic Review. Cureus, 14(5). https://doi.org/10.7759/cureus.24856 
[2] Banaś M., Pietrucha K., Typy i struktura białka kolagenowego, Zeszyty naukowe Politechniki Łódzkiej, nr 1058, 2009, s. 93 .x;
[3] Schweitzer, M. H., Suo, Z., Avci, R., Asara, J. M., Allen, M. A., Arce, F. T., & Horner, J. R. (2007). Analyses of soft tissue from Tyrannosaurus rex suggest the presence of protein. Science (New York, N.Y.), 316(5822), 277–280. https://doi.org/10.1126/science.1138709 
[4] Lodish, H., Berk, A., Kaiser, C. A., Krieger, M., Scott, M. P., Bretscher, A., Ploegh, H., & Matsudaira, P. (2007). Molecular Cell Biology (6th edition). W. H. Freeman. https://books.google.com/books?vid=ISBN9780716776017 
[5] Naomi, R., Ridzuan, P. M., & Bahari, H. (2021). Current Insights into Collagen Type I. Polymers, 13(16), 2642. https://doi.org/10.3390/polym13162642 
[6] Reilly D., Lozano J., Skin collagen through the lifestages: Importance for skin health and beauty. https://parjournal.net/article/view/3863 
[7] Brincat, M., Kabalan, S., Studd, J. W., Moniz, C. F., de Trafford, J., & Montgomery, J. (1987). A study of the decrease of skin collagen content, skin thickness, and bone mass in the postmenopausal woman. Obstetrics and Gynecology, 70(6), 840–845. 
[8] Kwon, E. Y., Abusharkh, H. A., Ruan, X., Du, D., Hammond-Pereira, E., & Van Wie, B. J. (2023). Pd@Pt nanoparticle-linked immunosorbent assay for quantification of Collagen type II. Analytica Chimica Acta, 1266, 341265. https://doi.org/10.1016/j.aca.2023.341265 
[9] García-Coronado, J. M., Martínez-Olvera, L., Elizondo-Omaña, R. E., Acosta-Olivo, C. A., Vilchez-Cavazos, F., Simental-Mendía, L. E., & Simental-Mendía, M. (2019). Effect of collagen supplementation on osteoarthritis symptoms: A meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. International Orthopaedics, 43(3), 531–538. https://doi.org/10.1007/s00264-018-4211-5 
[10] Martinez-Puig D. et al., (2023) Collagen Supplementation for Joint Health: The Link between Composition and Scientific Knowledge—PMC. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10058045/ 
[11] Reilly D., Lozano J., Skin collagen through the lifestages: Importance for skin health and beauty. https://parjournal.net/article/view/3863 
[12] Shenoy, M., Abdul, N. S., Qamar, Z., Bahri, B. M. A., Ghalayini, K. Z. K. A., Kakti, A., (2022). Collagen Structure, Synthesis, and Its Applications: A Systematic Review. Cureus, 14(5). 
[13] Hexsel, D., Zague, V., Schunck, M., Siega, C., Camozzato, F. O., & Oesser, S. (2017). Oral supplementation with specific bioactive collagen peptides improves nail growth and reduces symptoms of brittle nails. Journal of Cosmetic Dermatology, 16(4), 520–526. https://doi.org/10.1111/jocd.12393 
[14] Reilly D., Lozano J., Skin collagen through the lifestages: Importance for skin health and beauty. https://parjournal.net/article/view/3863 
[15] Gencoglu, H., Orhan, C., Sahin, E., & Sahin, K. (2020). Undenatured Type II Collagen (UC-II) in Joint Health and Disease: A Review on the Current Knowledge of Companion Animals. Animals : an Open Access Journal from MDPI, 10(4), 697. https://doi.org/10.3390/ani10040697 
[16] Lugo, J. P., Saiyed, Z. M., & Lane, N. E. (2016). Efficacy and tolerability of an undenatured type II collagen supplement in modulating knee osteoarthritis symptoms: A multicenter randomized, double-blind, placebo-controlled study. Nutrition Journal, 15, 14. https://doi.org/10.1186/s12937-016-0130-8