Regeneracja komórek czy… ich wymiana?

To, co nazywamy regeneracją komórek w ciele człowieka, tak naprawdę sprowadza się głównie do ich wymiany i w ograniczonym stopniu naprawy. Mówiąc prosto: najczęściej stare i „zużyte” komórki giną, a w ich miejsce pojawiają się nowe. Proces ten jest niezbędny do zapewnienia homeostazy w organizmie. Umożliwia zachowanie prawidłowych funkcji organów wewnętrznych oraz leczenie urazów.

Ludzki organizm składa się z 30 bilionów komórek i szacuje się, że codziennie wymieniane jest około 1% z nich. Czy to oznacza, że po 100 dniach, całe ciało składa się z nowych komórek? Nie – komórki mają różną żywotność. Na przykład te tworzące tkankę tłuszczową żyją od 12 do nawet 50 lat, natomiast okres żywotności niektórych komórek krwi wynosi zaledwie 3 dni… Większość wymiany komórkowej w organizmie zachodzi właśnie w obrębie komórek krwi oraz jelitowych.

Na czym polega proces odnowy komórkowej?

W ciele człowieka nieustannie zachodzi mitoza, czyli tworzenie nowych komórek przez podział. Jednak organizm musi kontrolować ich liczbę. W przeciwnym razie dojdzie do zachwiania homeostazy, a to może prowadzić do wielu dolegliwości, w tym nowotworów i chorób autoimmunologicznych.

Kluczowym etapem odnowy komórek jest apoptoza, czyli proces zaplanowanej śmierci komórki.

Równie ważna jest autofagia. Mówiąc obrazowo, w autofagii organizm „zjada” zainfekowane lub uszkodzone komórki albo ich części, gdyż ten proces wcale nie musi prowadzić do śmierci komórki. Autofagia to jedna z podstawowych form obrony na przykład przed nowotworami. Wpływa również na działanie całego układu immunologicznego oraz zachodzące w organizmie procesy starzenia.

Aby usunięte komórki mogły zostać zastąpione nowymi, niezbędna jest mitoza, czyli podział komórkowy. Bardzo ważna w tym procesie jest poprawna replikacja DNA komórki, tak by mogła ona spełniać swoje funkcje w organizmie.

Czy każda tkanka może się zregenerować?

W przypadku urazu procesy regeneracyjne u człowieka ograniczają się w zasadzie do naprawy uszkodzonych tkanek tak jak przy gojeniu ran lub złamań. Nie posiadamy jednak zdolności do „odbudowy” większości organów lub części ciała.

Przykładem tkanek, które w ludzkim organizmie praktycznie nie podlegają regeneracji, są tkanki zębowe. Kolejną grupą komórek, które wykazują bardzo ograniczone zdolności regeneracyjne, są te należące do układu nerwowego.

Procesy regeneracyjne (zarówno te związane z urazami, jak i z fizjologiczną wymianą komórkową) z wiekiem stają się mniej wydolne. Prowadzi to do powolnej degradacji tkanek, zaburzeń w ich funkcjonowaniu, a także powstawania stanów patologicznych. W dużym skrócie można powiedzieć, że właśnie na tym polega proces starzenia.

Dobrze widać to na przykładzie tkanek, które podlegają szybkiej regeneracji, takich jak tkanki skóry. Z wiekiem spada zdolność organizmu do produkowania nowych komórek oraz ich elementów, takich jak białka. Spadek produkcji białek kolagenu ma wpływ na utratę jędrności skóry i pojawianie się zmarszczek.

Jak wspierać witalność komórek organizmu?

Aby utrzymać prawidłową homeostazę komórkową, organizm potrzebuje witamin i składników mineralnych. Podstawą diety powinny być więc warzywa, owoce, rośliny strączkowe, zdrowe tłuszcze i pełnowartościowe białka. Niektóre źródła sugerują też, że ograniczenie spożycia kalorii (ale bez doprowadzania do niedożywienia) może wiązać się z korzyściami dla ogólnego stanu zdrowia, między innymi poprzez redukcję tłuszczu trzewnego, stężenia insuliny oraz poprawy wrażliwości na nią.

Wstępne badania (na razie przeprowadzone wyłącznie na gryzoniach) sugerują za to, że ćwiczenia fizyczne mogą stymulować komórki macierzyste układu nerwowego i tym samym przeciwdziałać spadkowi funkcji poznawczych związanemu z wiekiem.

Najlepsze suplementy diety wspierające komórki Twojego organizmu

Oprócz właściwej diety i aktywności fizycznej, możesz też zadbać o siebie, przyjmując odpowiednie suplementy diety. Produkty marki Osavi zostały stworzone z myślą o tym, by holistycznie wspierać Twój organizm – zaczynając już od komórki. Wypróbuj:

• Multiwitamina, Koenzym Q10
• Liposomalna witamina C 1000 mg
• Omega-3 EXTRA, 1300 mg
• Naturalna kwercetyna 500 mg
• Selen, 200 μg
• PQQ 20 mg
• NAC Detoks, Selen i Molibden
• Cytrynian magnezu + B6

Źródła:

1. Khan, Imran, i in. „Chapter 24 - Tissue regeneration and reprogramming”. Wound Healing, Tissue Repair, and Regeneration in Diabetes, zredagowane przez Debasis Bagchi i in., Academic Press, 2020, s. 515–34. ScienceDirect, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-816413-6.00024-1.
2. “Hallmarks of regeneration”, Poss, Kenneth D. et al. Cell Stem Cell, Volume 31, Issue 9, 1244 - 1261 https://www.cell.com/cell-stem-cell/fulltext/S1934-5909(24)00257-1
3. Sender, Ron, i in. „Revised Estimates for the Number of Human and Bacteria Cells in the Body”. PLoS Biology, t. 14, nr 8, sierpień 2016, s. e1002533. PubMed, https://doi.org/10.1371/journal.pbio.1002533.
4. Sender, Ron, i Ron Milo. „The Distribution of Cellular Turnover in the Human Body”. Nature Medicine, t. 27, nr 1, styczeń 2021, s. 45–48. www.nature.com, https://doi.org/10.1038/s41591-020-01182-9.
5. Elmore, Susan. „Apoptosis: A Review of Programmed Cell Death”. Toxicologic pathology, t. 35, nr 4, 2007, s. 495–516. PubMed Central, https://doi.org/10.1080/01926230701320337.
6. Mustafa, Mohd, i in. „Apoptosis: A Comprehensive Overview of Signaling Pathways, Morphological Changes, and Physiological Significance and Therapeutic Implications”. Cells, t. 13, nr 22, styczeń 2024, s. 1838. www.mdpi.com, https://doi.org/10.3390/cells13221838.
7. Glick, Danielle, i in. „Autophagy: cellular and molecular mechanisms”. The Journal of pathology, t. 221, nr 1, maj 2010, s. 3–12. PubMed Central, https://doi.org/10.1002/path.2697.
8. Liu, ShiZuo, i in. „Autophagy: Regulator of Cell Death”. Cell Death & Disease, t. 14, nr 10, październik 2023, s. 1–17. www.nature.com, https://doi.org/10.1038/s41419-023-06154-8.
9. Ong, Joseph Y., i Jorge Z. Torres. „Dissecting the mechanisms of cell division”. The Journal of Biological Chemistry, t. 294, nr 30, lipiec 2019, s. 11382–90. PubMed Central, https://doi.org/10.1074/jbc.AW119.008149.
10. Rehman, Ibraheem, i in. „Genetics, Mitosis”. StatPearls, StatPearls Publishing, 2025. PubMed, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482449/.
11. Supra, Rajiv, i Devendra K. Agrawal. „Peripheral Nerve Regeneration: Opportunities and Challenges”. Journal of spine research and surgery, t. 5, nr 1, 2023, s. 10–18. PubMed Central, https://doi.org/10.26502/fjsrs0052.
12. Varadarajan, Supraja G., i in. „Central nervous system regeneration”. Cell, t. 185, nr 1, styczeń 2022, s. 77–94. ScienceDirect, https://doi.org/10.1016/j.cell.2021.10.029.
13. Contreras, Estefania, i in. „New insights into peripheral nerve regeneration: The role of secretomes”. Experimental Neurology, t. 354, sierpień 2022, s. 114069. ScienceDirect, https://doi.org/10.1016/j.expneurol.2022.114069.
14. Baranova, Juliana, i in. „Tooth Formation: Are the Hardest Tissues of Human Body Hard to Regenerate?” International Journal of Molecular Sciences, t. 21, nr 11, czerwiec 2020, s. 4031. PubMed Central, https://doi.org/10.3390/ijms21114031.
15. Yun, Maximina H. „Changes in Regenerative Capacity through Lifespan”. International Journal of Molecular Sciences, t. 16, nr 10, październik 2015, s. 25392–432. PubMed Central, https://doi.org/10.3390/ijms161025392.
16. Cell Renewal - an overview | ScienceDirect Topics. https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/cell-renewal. Dostęp 6 luty 2025.
17. Varani, James, i in. „Decreased Collagen Production in Chronologically Aged Skin”. The American Journal of Pathology, t. 168, nr 6, czerwiec 2006, s. 1861–68. PubMed Central, https://doi.org/10.2353/ajpath.2006.051302.
18. Rando, Thomas A., i D. Leanne Jones. „Regeneration, Rejuvenation, and Replacement: Turning Back the Clock on Tissue Aging”. Cold Spring Harbor Perspectives in Biology, t. 13, nr 9, wrzesień 2021, s. a040907. PubMed Central, https://doi.org/10.1101/cshperspect.a040907.