Witaminy to substancje niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu i powinny być dostarczane wraz z dietą. Dzieli się je na dwie podstawowe grupy:

• witaminy rozpuszczalne w wodzie,
• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach.

Kompleks witamin A, D, E i K to grupa związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Te składniki odżywcze charakteryzują się tym, że są przechowywane w organizmie – w przeciwieństwie do witamin rozpuszczalnych w wodzie, które w łatwy sposób wydala się z organizmu z moczem – i odpowiadają za utrzymanie harmonicznej pracy wielu układów w ciele. Każda z witamin ma swoje konkretne właściwości, dzięki którym możliwe jest zadbanie m.in. o odporność oraz kondycję skóry i kości ^[1].

Witamina A – nie tylko piękna skóra

Dzięki odpowiedniej diecie możliwe jest dostarczenie organizmowi witaminy A w dwóch formach:

• preformowanej witaminy A (do której zalicza się retinol i estry retinylu) – jej źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego;
• karotenoidów prowitaminy A (jest to głównie beta-karoten, alfa-karoten, beta-kryptoksantyna) – substancje pochodzenia roślinnego, które przekształcane są w witaminę A w jelicie ^[2].

Wśród głównych właściwości witaminy A wymienia się odgrywanie roli w procesie specjalizacji komórek oraz pomoc w zachowaniu zdrowej skóry. Badania wykazały, że ekstrakty z mikroalg zawierających beta-karoten mogą przyczynić się do zmniejszenia stresu oksydacyjnego ^[3], a także wsparcia podstawowej ochrony skóry przed promieniowaniem UV, co pozwala utrzymać zdrowie i młody wygląd skóry ^{[4, 5, 6]}. Jak widać na nadchodzący sezon letni warto zaopatrzyć się nie tylko w filtry przeciwsłoneczne, ale także zadbać o skórę od wewnątrz przyjmując odpowiednią ilość beta-karotenu. Dodatkowo witamina A pomaga w utrzymaniu dobrego widzenia – wpływając m.in. na prawidłowe funkcjonowanie błon spojówkowych i rogówki ^[2].

Witamina D – strażnik odporności

Witamina D występuje w dwóch głównych formach:

• ergokalcyferolu (D2),
• cholekalcyferolu (D3).

Ze względu na to, że chemicznie różnią się jedynie strukturą łańcuchów bocznych, oba rodzaje dobrze wchłaniają się w jelicie cienkim ^[7].

Witamina D (kalcyferol) – zwana potocznie witaminą słońca – różni się nieco od pozostałych związków rozpuszczalnych w tłuszczach tym, że pozyskuje się ją w dużej mierze z promieni światła słonecznego (wystawiając się na ich działanie wyzwala się syntezę witaminy D). W przeciwieństwie do innych witamin niewiele jej źródeł można znaleźć w pożywieniu ^[7]. Witamina ta pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, wspiera utrzymanie zdrowych kości, zębów i mięśni, a także wpływa na regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej. Udowodniono, że odpowiedni jej poziom może zmniejszać ryzyko infekcji ^[8], a także zwiększać gęstość mineralną kości u osób w różnym wieku ^[9]. Poza tym przyjmowanie jej przyczynić się może do zwiększenia siły mięśni oraz polepszenia koordynacji nerwowo-mięśniowej ^[10].

Witamina E – młodość w zasięgu ręki

Naturalna witamina E występuje w ośmiu formach, wśród których wyróżnia się cztery tokoferole i cztery tokotrienole. Wymienić tutaj można:

• alfa- tokoferol,
• beta- tokoferol,
• gamma- tokoferol,
• delta- tokoferol,
• alfa- tokotrienol,
• beta- tokotrienol,
• gamma- tokotrienol,
• delta- tokotrienol.

Alfa- tokoferol (α-Tokoferol,) to związek tworzący witaminę E, który charakteryzuje się najwyższą bioaktywnością^[11]. Witamina E należy do grupy przeciwutleniaczy – co oznacza, że chroni komórki przed stresem oksydacyjnym ^[12]. Antyoksydanty mają zdolność wychwytywania wolnych rodników, przez co nie dochodzi do uszkadzania komórek (musi być zachowana równowaga między wolnymi rodnikami i antyoksydantami). Witamina E to naturalne źródło ich zwalczania – jest głównym przeciwutleniaczem rozpuszczalnym w tłuszczach, który wychwytuje rodniki nadtlenowe i zatrzymuje utlenianie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA). Badania wykazały, że witamina E ma działanie immunomodulujące, co jest korzystne m.in. dla łagodzenia schorzeń wirusowych, bakteryjnych i alergicznych oraz ochrony organizmu przed patogenami ^{[13, 14]}.

Witamina K – dla zdrowych kości

Witamina K w żywności występuje w dwóch formach:

• K1 (filochinon),
• K2 (menachinony) – oznaczane od MK-4 do MK-13 ^[15].

Badania wykazały, że MK-7 ma najwyższą biodostępność^[16]. Witamina K2 pomaga w utrzymaniu zdrowych kości, przyczynia się do prawidłowego krzepnięcia krwi, wpływa na kondycję układu sercowo-naczyniowego oraz odpornościowego, a także wspiera regenerację mięśni. Odgrywa też kluczową rolę w regulacji metabolizmu wapnia. Jest niezbędnym składnikiem odżywczym na każdym etapie życia – zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Uzupełnia również działanie witaminy D – stosowanie tych substancji razem może więc przynieść korzystne efekty dla ogólnej kondycji ^[17].

Niedobór ADEK – przyczyny, objawy, jak uzupełnić deficyt

Przyczyny niedoboru witamin ADEK

Przyczyn niedoboru witamin ADEK upatrywać można m.in. w chorobach przewlekłych – szczególnie dotyczy to osób z zaburzeniami wchłaniania tłuszczów z jelit – taki stan rzeczy można zaobserwować, gdy dojdzie do zapalenia jelit lub ich tzw. przepuszczalności ^{[1, 18]}. Niedostateczny poziom kompleksu tych witamin może być spowodowany również brakiem zbilansowanej diety – opartej np. na niskotłuszczowych posiłkach. A także otyłością, ponieważ witaminy te odkładają się w tkance tłuszczowej.

Jakie są objawy niedoboru poszczególnych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach? Co jeść, by zadbać o ich odpowiednią podaż?

Symptomy niedoboru i źródła witaminy A w diecie

Niedostateczna podaż witaminy A objawiać się może wystąpieniem zespołu suchego oka (kseroftalmii) i tzw. ślepoty nocnej, a w konsekwencji również uszkodzenia rogówki i utraty wzroku. Długotrwałe narażenie organizmu na niedobór tej witaminy wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia zaburzeń układu oddechowego i niedokrwistości. Badania wykazały też, że przyjmowanie witaminy A jest skuteczne w zwalczaniu trądziku ^[19].
Prowitaminę A można dostarczyć jedząc np. zielone warzywa liściaste (np. szpinak), pomarańczowe i żółte warzywa i owoce (np. marchew, papryka, dynia) i wybrane oleje roślinne ^[2].

Symptomy niedoboru i źródła witaminy D w diecie

Niedobór witaminy D jest szczególnie dotkliwy dla układu kostnego. Może prowadzić do zaburzeń mineralizacji kości, co objawia się deformacjami szkieletu, krzywicą, nieprawidłowościami w uzębieniu oraz skurczami.
Do nielicznych źródeł pokarmowych witaminy D należą głównie tłuste ryby (np. łosoś, tuńczyk, makrela, pstrąg) i oleje z wątroby ryb. Część zapotrzebowania na tę witaminę warto uzupełniać także poprzez ekspozycję na światło słoneczne ^[7].

Symptomy niedoboru i źródła witaminy E w diecie

Deficyt witaminy E – ze względu na to, że jest głównym przeciwutleniaczem – może prowadzić do zaburzeń w pracy układu immunologicznego, a także występowania neuropatii obwodowej, ataksji, retinopatii (uszkodzenia siatkówki) i miopatii (osłabienia mięśni).
Alfa- tokoferol, czyli najlepiej przyswajalną postać witaminy E, znaleźć można w orzechach (np. laskowych), nasionach (np. słonecznika) i olejach roślinnych (np. słonecznikowym i szafranowym) ^[11].

Symptomy niedoboru i źródła witaminy K w diecie

Niedobór witaminy K może zmniejszać mineralizację kości – co zwiększa ryzyko osteoporozy. Jej istotny deficyt nie występuje często. W zaawansowanym stadium niedostatecznej podaży pojawić się może krwotok i krwawienie.
Do głównych źródeł witaminy K2 należy sfermentowana żywność (np. niektóre sery i natto, czyli japońska potrawa przygotowywana na bazie sfermentowanych ziaren soi) ^[15].

Czy nadmierna podaż kompleksu witamin ADEK może wywołać skutki uboczne? Na co warto zwrócić uwagę stosując suplementację?

Ze względu na to, że ADEKto witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, organizm gromadzi je w organizmie – m.in. w wątrobie i tkance tłuszczowej. Przyjmowanie zbyt dużych porcji suplementów może więc wiązać się z kumulowaniem poziomów tych witamin w organach i występowaniem symptomów niepożądanych, które powinny wzbudzić naszą czujność.
Hiperwitaminoza A, czyli nadmiar witaminy A w organizmie, może objawiać się np.: silnymi bólami i zawrotami głowy, nudnościami, niewyraźnym widzeniem, zaburzeniami koordynacji ruchowej i bólami mięśniowymi.
Długotrwałe przyjmowanie dużych porcji witaminy A może przyczynić się do wystąpienia zmęczenia, obniżonego nastroju, suchej skóry oraz bólów stawowych ^[2].
Nadmiar witaminy D jest niebezpieczny dla organizmu. Ze względu na to, że zwiększa on wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym, zbyt duża ilość witaminy słońca przyczynić się do może do wystąpienia hiperkalcemii – a ta objawia się m.in. osłabieniem mięśni, nudnościami, wymiotami, zaburzeniami neuropsychiatrycznymi, odwodnieniem i utratą apetytu. W rzadkich i skrajnych przypadkach dojść może nawet do niewydolności nerek i zaburzeń rytmu serca. Warto pamiętać jednak, że nadmiar witaminy D występuje niezwykle rzadko (podobnie jak skutki uboczne z tym związane), a sama witamina uważana jest za bezpieczną substancję ^[7].
Istnieją przypuszczenia, że zbyt duże porcje alfa- tokoferolu (witaminy E) mogą zwiększać ryzyko krwawień ^[11]. Z kolei witamina K wykazuje na tyle niską toksyczność, że nie zauważono żadnych działań niepożądanych związanych z przyjmowaniem jej w dużych ilościach ^[15].

Zadbaj o siebie kompleksowo – Witaminy ADEK od Osavi

Suplementacja kompleksu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach to dobre rozwiązanie dla osób, które nie są w stanie dostarczyć odpowiednich ilości tych składników odżywczych wraz z dietą. Sięgając po konkretny produkt warto upewnić się, że spełnia on podstawowe kryteria, które decydują o jego skuteczności i bezpieczeństwie stosowania. Witaminy ADEK Osavi zostały opracowane w taki sposób, by zapewnić Ci jak najlepsze efekty suplementacji – w trosce o Twoją kondycję. Zawierają cztery wysoko przyswajalne formy wymienionych witamin:

• naturalny beta-karoten z alg D. salina (prowitamina A),
• witaminę D3 naturalnego pochodzenia (cholekalcyferol),
• naturalną witaminę E (D-alfa-tokoferol),
• witaminę K2 (menachinon-7) – a dokładniej wysoce biodostępną K2VITAL®, czyli witaminę identyczną z cząsteczką K2 występującą w przyrodzie ^[17].

Produkt ma postać łatwych do połknięcia miękkich kapsułek z dodatkiem oleju MCT pozyskiwanego jedynie z oleju produkowanego z owocu palmy kokosowej Cocos nucifera^[20].
Zalecana dzienna porcja odpowiada jednej kapsułce, w której znajdziesz aż 800 µg witaminy A, 12 mg witaminy E, 75 µg witaminy K (100% RWS) oraz 25 µg (1000 IU) witaminy D3 (500% RWS). Zalecamy przyjmować suplement z posiłkiem lub bezpośrednio po nim.



[1] Stevens SL. (2021). Fat-Soluble Vitamins. Nurs Clin North Am.;56(1):33-45. doi: 10.1016/j.cnur.2020.10.003. PMID: 33549284.
[2] Vitamin A and Carotenoids. Fact Sheet for Health Professionals. NIH. National Institutes of Health. Office of Dietary Supplements. Pobrano 08.05.2023 z https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminA-HealthProfessional/.
[3] Wang, J. et. al. (2022). The Extraction of β-Carotene from Microalgae for Testing Their Health Benefits. Foods, 11, 502. https://doi.org/10.3390/foods11040502.
[4] Stahl W. & Sies H. (2012). β-Carotene and other carotenoids in protection from sunlight. The American journal of clinical nutrition, 96(5), 1179S–84S. https://doi.org/10.3945/ajcn.112.034819.
[5] Köpcke W. & Krutmann J. et. al. (2008). Protection from sunburn with beta-Carotene--a meta-analysis. Photochemistry and photobiology, 84(2), 284–288. https://doi.org/10.1111/j.1751-1097.2007.00253.x.
[6] Havas F. et. al. (2022). A Dunaliella salina Extract Counteracts Skin Aging under Intense Solar Irradiation Thanks to Its Antiglycation and Anti-Inflammatory Properties. Marine drugs, 20(2), 104. https://doi.org/10.3390/md20020104.
[7] Vitamin D. Fact Sheet for Health Professionals. NIH. National Institutes of Health. Office of Dietary Supplements. Pobrano 08.05.2023 z https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/.
[8] Rees JR. et. al. (2013). Vitamin D3 supplementation and upper respiratory tract infections in a randomized, controlled trial. Clin Infect Dis.;57(10):1384-92. doi: 10.1093/cid/cit549.
[9] Hill TR, Aspray TJ. (2017). The role of vitamin D in maintaining bone health in older people. Ther Adv Musculoskelet Dis.;9(4):89-95. doi:10.1177/1759720X17692502.
[10] Verstuyf A. et. al. (2010). Vitamin D: a pleiotropic hormone. Kidney Int.;78(2):140-5. doi: 10.1038/ki.2010.17.
[11] Vitamin E. Fact Sheet for Health Professionals. NIH. National Institutes of Health. Office of Dietary Supplements. Pobrano 08.05.2023 z https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminE-HealthProfessional/.
[12] Asbaghi O. et. al. (2020). The effect of vitamin E supplementation on selected inflammatory biomarkers in adults: a systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Sci Rep.;10(1):17234.
[13] Lee GY, Han SN. (2018). The Role of Vitamin E in Immunity. Nutrients. 1;10(11):1614. doi: 10.3390/nu10111614. PMID: 30388871; PMCID: PMC6266234.
[14] Lewis ED. Et. al. (2019). Regulatory role of vitamin E in the immune system and inflammation. IUBMB Life;71(4):487-494. doi: 10.1002/iub.1976. Epub 2018 Nov 30. PMID: 30501009; PMCID: PMC7011499.
[15] Vitamin K. Fact Sheet for Health Professionals. NIH. National Institutes of Health. Office of Dietary Supplements. Pobrano 08.05.2023 z https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminK-HealthProfessional/.
[16] Sato T. et. al. (2020). MK-7 and Its Effects on Bone Quality and Strength. Nutrients;12(4):965. doi:10.3390/nu12040965.
[17] The first of its kind: Introducing K2VITAL® MCT Organic. Kappa Bioscience. Pobrano 08.05.2023 z https://www.kappabio.com/.
[18] Siener R. et. al. (2020). Effect of Fat-Soluble Vitamins A, D, E and K on Vitamin Status and Metabolic Profile in Patients with Fat Malabsorption with and without Urolithiasis. Nutrients; 12(10):3110. https://doi.org/10.3390/nu12103110.
[19] Cook MK. et al. (2022). The use of oral vitamin A in acne management: a review. Dermatol Online J.; 15;28(5). doi: 10.5070/D328559239. PMID: 36809126.
[20] MCT oil type V Ph. Eur. Gustav Heess. Group of Companies Since 1897. Pobrano 08.05.2023 z https://www.heessoils.com/en/product/mct-oil-type-v-ph-eur.html.