Chcesz kupić dobrej jakości olej rybi, ale nie wiesz na co zwrócić uwagę przy jego wyborze? Okazuje się, że jest wiele parametrów świadczących o skuteczności i bezpieczeństwie stosowania suplementów z omega-3. Należy do nich m.in. wskaźnik TOTOX i stopień zanieczyszczenia produktu. Sprawdź, co powinieneś wiedzieć o olejach rybich.

Czym jest wskaźnik TOTOX? O czym informuje?

TOTOX jest jednym ze wskaźników jakości oleju rybiego określającym całkowity stopień jego utlenienia. Oblicza się go na podstawie pomiaru wtórnych i pierwotnych produktów oksydacji, czyli liczby anizydynowej (AV) i nadtlenkowej (PV). Te i inne powstałe w wyniku dalszego rozkładu związki są odpowiedzialne za powstający zjełczały smak oleju ^{[1, 2]}. TOTOX jest jednym z głównych wyznaczników jakości produktów z omega-3. Wybierając oleje rybie warto zwrócić uwagę również na inne parametry.

Badanie suplementów. Wskaźniki jakości olejów rybich ustalone przez GOED

Światowa Organizacja ds. Kwasów Omega-3 EPA i DHA (ang. GOED – The Global Organization for EPA and DHA Omega-3s) zrzesza największych producentów olejów i produktów z olejami rybimi. Jej misją jest zapewnienie zwiększenie spożycia kwasów omega-3 poprzez zapewnienie konsumentów o wysokiej jakości produktów wytwarzanych przez członków organizacji.

Członkowie GOED, którzy chcą produkować i/lub sprzedawać oleje w ramach Dobrowolnej monografii GOED, są zobowiązani do pomiaru następujących parametrów:

• utlenianie,
• zanieczyszczenia środowiskowe,
• zawartość kwasów tłuszczowych (EPA i DHA) ^{[1, 3]}.

Utlenianie, czyli dlaczego warto szukać oleju z niską wartością TOTOX

Utlenianie jest procesem, który – poprzez wystawienie na działanie tlenu – wpływa na jakość nienasyconych kwasów tłuszczowych znajdujących się w tłuszczach i olejach. Wszystkie lipidy zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe utleniają się z czasem, co może prowadzić do jełczenia oleju i zwiększania rybiego smaku i zapachu produktu ^[2].

Warto zapamiętać, że im niższa wartość TOTOX tym wyższa jakość oleju. Dlaczego? TOTOX wskazuje na zawartość produktów utleniania, a utlenianie jest jedną z przyczyn obniżania jakości i skuteczności stosowania produktu. Wskaźnik ten często określany jest jako wyznacznik świeżości oleju.

Jakie czynniki wpływają na przyspieszenie procesu utleniania?

Na utlenianie olejów rybich wpływają m.in.:

• warunki ich przechowywania (np. ekspozycja na światło słoneczne, narażenie na działanie wysokiej temperatury, kontakt z powietrzem, czas przechowywania);
• zawartość przeciwutleniaczy (np. witaminy E), które mogą opóźnić proces oksydacji;
• skład kwasów tłuszczowych (oleje zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe są podatne na oksydację, dlatego ważne jest by produkować je w odpowiednich warunkach pozwalających zarządzać procesem utleniania) ^{[2, 4, 5]}.

Oto parametry dotyczące utleniania ustalone przez GOED:

• liczba nadtlenkowa (≤ 5 meq/kg),
• liczba para-anizydynowa (≤ 20),
• TOTOX (≤ 26) [2, 3].

Zanieczyszczenie środowiskowe

Choć ryby – dzięki zawartości wielu składników odżywczych (szczególnie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3) – uważane są za korzystny dla zdrowia pokarm, zwraca się również uwagę na różnego rodzaju zanieczyszczenia, które mogą się kumulować w produktach rybich (m.in. metale ciężkie, dioksyny i polichlorowane bifenyle [PCB]). Substancje niepożądane przenikają do ryb głównie przez zanieczyszczenie środowiska naturalnego. W celu zwiększenia bezpieczeństwa spożywania olejów rybich światowe organizacje ustaliły limity zawartości poszczególnych substancji.

Dioksyny i PCB’s

Polichlorowane bifenyle (PCB), dioksyny oraz ich pochodne należą do grupy związków chemicznych uważanych za niebezpieczne dla ludzkiego organizmu. Charakteryzują się trwałością i odpornością na degradację. Gromadzą się w żywności i właśnie głównie w ten sposób dostają się do ludzkiego organizmu. Spora ich część akumuluje się w tkance tłuszczowej mogąc powodować zaburzenia w pracy układu nerwowego, immunologicznego, hormonalnego i rozrodczego ^[6]. Stężenia PCB w żywności są zróżnicowane – zależą m.in. od stopnia skażenia środowiska tymi związkami. Najwięcej znaleźć ich można w produktach pochodzenia zwierzęcego, szczególnie w rybach i tłuszczach. Istotnym problemem wydaje się skażenie ryb – stopień zanieczyszczenia zależny jest od gatunku ryb i lokalizacji łowiska ^[7].

GOED określiła limity zawartości tych substancji w olejach rybich:

• PCB – maksymalnie 0,09 mg/kg,
• PCDD i PCDF – maksymalnie 1,75 pg WHO-PCDD/F-TEQ/g,
• dioksynopodobne PCB – poziom całkowitej zawartości dioksynopodobnych PCB ustalono na 3 pg/g (WHO-TEQ),
• dioksyny ogółem, furany i dioksynopodobne PCB – maksymalnie 3 pg WHO-TEQ/g ^{[1, 3]}.

Metale ciężkie

Grupa metali, która – ze względu na zdolność do akumulowania się w organizmie – charakteryzuje się dużą toksycznością. Nagromadzenie tych substancji może prowadzić do poważnych zaburzeń pracy poszczególnych układów. GOED ustaliła limity zawartości wybranych metali ciężkich w olejach rybich na poziomie:

• ołów (Pb): mniej niż 0,05 mg/kg;
• kadm (Cd): mniej niż 0,1 mg/kg;
• rtęć (Hg): mniej niż 0,1 mg/kg;
• arsen (As): mniej niż 0,1 mg/kg ^{[1, 3]}.

WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) – grupa związków o różnej toksyczności występujących zarówno w środowisku, jak i żywności. W olejach jadalnych oznacza się benzo(a)piren oraz sumę WWA (benzopirenu, benzantracenu, benzofluorantenu i chryzenu) ^{[1, 3]}.

Zawartość substancji aktywnych

Produkty zawierające kwasy tłuszczowe omega-3 mogą zawierać DHA jako dominujący kwas tłuszczowy, EPA jako dominujący kwas tłuszczowy lub mieszaninę DHA i EPA w różnych kombinacjach. Zawartość kwasów omega-3 EPA i DHA wyrażona jest jako ekwiwalent wolnych kwasów tłuszczowych w przeliczeniu na wagę w mg EPA na gram lub mg DHA na gram. Badania na zawartość substancji aktywnych w olejach rybich powinny więc uwzględniać zarówno sumę kwasów tłuszczowych, jak i:

kwas eikozapentaenowy (EPA; C20:5 n-3),
kwas dokozaheksaenowy (DHA; C22:6 n-3) ^[1].

Jakość mikrobiologiczna

Badania mikrobiologiczne pozwalają określić grupę i liczbę drobnoustrojów zawartych w danym produkcie, dzięki czemu da się wykluczyć lub potwierdzić obecność chorobotwórczych substancji w suplemencie lub żywności. Warto zwrócić uwagę na poniższe parametry:

• całkowitą liczbę drobnoustrojów tlenowych [TAMC – Total Aerobic Microbial Count] – (104 CFU/g lub CFU/ml),
• całkowitą łączną liczbę drożdży/pleśni [TYMC – Total Yeast/Moulds Count] – (102 CFU/g lub CFU/ml),
  określone mikroorganizmy:
• nie więcej niż 102 CFU bakterii Gram-ujemnych tolerujących żółć (w 1 g lub 1 ml),
• nieobecność bakterii Salmonelli (w 10 g lub 10 ml),
• nieobecność bakterii Escherichia coli (w 1 g lub 1 ml),
• nieobecność bakterii gronkowców koagulazo-dodatnich (w 1 g lub 1 ml) ^[1].

Omega-3 – niski TOTOX i nie tylko. Jakość OSAVI

O jakości i bezpieczeństwie stosowania suplementów diety OSAVI świadczą badania w niezależnym, akredytowanym laboratorium. Sprawdzamy nasze produkty zarówno w kwestii zanieczyszczeń, jak i zawartości kwasów omega-3. Należąc do GOED (Światowej Organizacji EPA i DHA Omega-3) obowiązują nas najsurowsze normy jakości, dzięki którym do Twoich rąk trafiają bezpieczne i skuteczne suplementy.

Szukasz suplementu dla siebie? Zapoznaj się z ofertą z linii OSAVI Marine, w której znaleźć możesz wysokiej jakości produkty. Są to świeże, bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe EPA i DHA w wysoko przyswajalnej formie trójglicerydów (TG) i produkowane w Norwegii oleje rybie dla całej rodziny (także te stworzone specjalnie dla dzieci powyżej 3. roku życia). Sięgnij po:

• Tran Norweski – olej otrzymywany z dzikiego dorsza atlantyckiego (Gadus morhua) pochodzącego ze zrównoważonych praktyk połowowych; oprócz tego, że produkt bogaty jest w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3: EPA i DHA w wysoko przyswajalnej formie trójglicerydów (TG), zawiera również witaminę A;
• Daily Omega – kompozycja olejów rybich z Norwegii i Islandii z ryb pelagicznych (głównie anchois) ze zrównoważonych połowów, bogata w DHA i EPA w postaci wysoko przyswajalnych trójglicerydów (TG).

Produkty dostępne są w różnych formach (płyn lub kapsułki), objętościach i smakach. Kwasy omega-3 znaleźć możesz również w linii OSAVI Vital - zarówno w klasycznej wersji, jak i z dodatkiem witaminy D3 lub jako produkt przeznaczony dla wegan (olej z alg morskich).

[1] GOED TECHNICAL GUIDANCE DOCUMENTS. The Global Organization for EPA & DHA Omega-3s. Pobrano 5.02.2024 z https://goedomega3.com/goed-monograph 
[2] Ismail, A., Bannenberg, G., Rice, H.B., Schutt, E. and MacKay, D. (2016), Oxidation in EPA- and DHA-rich oils: an overview. Lipid Technology, 28: 55-59. https://doi.org/10.1002/lite.201600013 .x;
[3] GOED VOLUNTARY MONOGRAPH. The Global Organization for EPA & DHA Omega-3s. Pobrano 5.02.2024 z https://goedomega3.com/goed-monograph 
[4] Wroniak, M., Kwiatkowska, M., & Krygier, K. (2006). Charakterystyka wybranych olejów tłoczonych na zimno. Żywność Nauka Technologia Jakość, 13(2), 46-58 
[5] Termiczna trwałość kwasów omega-3. Medycyna Praktyczna. Pobrano 18.01.2023 z https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/64142,termiczna-trwalosc-kwasow-omega-3. 
[6] Pycia, K., & Jaworska, G. (2017). Polichlorowane bifenyle (PCB) jako zagrożenie dla żywności. Laboratorium-Przegląd Ogólnopolski 
[7] Starek A. (2001). Polichlorowane bifenyle: toksykologia: ryzyko zdrowotne. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 52(3).