Czym są adaptogeny?

Adaptogeny to naturalne substancje roślinne, które wspierają zdolność organizmu do adaptacji w warunkach stresu fizycznego, emocjonalnego i środowiskowego. Ich działanie polega na normalizowaniu procesów fizjologicznych, bez wywoływania silnych efektów pobudzających lub uspokajających – ich celem jest przywracanie równowagi.

Jak działają adaptogeny?

Mechanizm działania adaptogenów polega przede wszystkim na wpływie na oś podwzgórze–przysadka–nadnercza (HPA), która reguluje reakcję organizmu na stres. Dzięki temu adaptogeny mogą wspierać:

• redukcję poziomu kortyzolu – hormonu stresu,
• utrzymanie równowagi hormonalnej,
• wspomaganie funkcji układu nerwowego,
• poprawę odporności psychicznej i fizycznej.

Ashwagandha – tradycyjna roślina o nowoczesnym zastosowaniu

Ashwagandha, znana również jako „indyjski żeń-szeń”, to roślina wykorzystywana od wieków w ajurwedzie. Współczesne badania sugerują, że standaryzowane ekstrakty z korzenia ashwagandhy mogą wspierać organizm w sytuacjach stresowych poprzez:

• zmniejszenie uczucia napięcia i niepokoju,
• poprawę jakości snu,
• wspieranie koncentracji i funkcji poznawczych,
• regulację poziomu kortyzolu.

W jednym z badań klinicznych wykazano, że suplementacja ashwagandhą może przyczynić się do obniżenia poziomu postrzeganego stresu i poprawy samopoczucia u osób poddanych przewlekłemu napięciu psychicznemu¹.

Rhodiola rosea – adaptogen z chłodnego klimatu

Rhodiola rosea, nazywana także złotym korzeniem, od wieków stosowana była w tradycyjnej medycynie Skandynawii i Azji jako środek wspierający witalność. Obecnie doceniana jest za swój potencjał w poprawie odporności psychicznej na stres oraz wspieraniu funkcji poznawczych. Badania wskazują, że ekstrakty z Rhodioli mogą:

• pomagać w łagodzeniu objawów zmęczenia psychicznego i fizycznego,
• poprawiać zdolność koncentracji i przetwarzania informacji,
• wspierać równowagę emocjonalną w okresach napięcia.

Działanie to wiązane jest z wpływem roślinnych substancji aktywnych, takich jak rozawiny i salidrozyd, na poziom neuroprzekaźników, m.in. serotoniny i dopaminy².

Wspólna siła Ashwagandhy i Rhodioli

Choć obie rośliny mają odrębne pochodzenie i skład fitochemiczny, łączy je zdolność do modulowania reakcji organizmu na stres. W połączeniu mogą działać komplementarnie – Ashwagandha bardziej wspiera obniżenie napięcia i poprawę regeneracji, natomiast Rhodiola koncentruje się na zwiększeniu odporności na zmęczenie i poprawie funkcji poznawczych.

Czy adaptogeny są dla każdego?

Adaptogeny, takie jak Ashwagandha i Rhodiola, są zazwyczaj dobrze tolerowane. Warto jednak pamiętać, że ich stosowanie – jak w przypadku wszystkich suplementów diety – powinno być dopasowane indywidualnie, szczególnie u osób przyjmujących leki, kobiet w ciąży lub karmiących.

Ashwagandha i Rhodiola to adaptogeny, które mogą stanowić naturalne wsparcie w codziennej walce ze stresem i zmęczeniem. Ich działanie opiera się na normalizacji odpowiedzi organizmu na stres, wspieraniu równowagi psychicznej oraz poprawie samopoczucia. Choć nie zastąpią zdrowego stylu życia, zbilansowanej diety i odpoczynku, mogą być cennym elementem wspierającym dobrostan psychiczny.

Źródła:

1. Chandrasekhar, K., et al. (2012). A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of Ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults. Indian J Psychol Med.
2. Darbinyan, V., et al. (2000). Rhodiola rosea in stress-induced fatigue – a double blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental performance of healthy physicians during night duty. Phytomedicine.